Geen vrede zonder wapens. De toekomst van Europa in de mondiale machtsstrijd.

Kolonel Roger Housen

Dit boek verschijnt n.a.v. de oorlog van Rusland tegen Oekraïne en tegen het westen, waarbij de auteur

zich bezorgd afvraagt of Europa voldoende sterk staat met enkel ‘fluweel’, d.w.z. onderhandelingen en

diplomatie dan wel of we meer kans maken met ‘ijzer’, d.w.z. militaire macht.

Housen, VRT-commentator bij de oorlog in Oekraïne, begint met de veranderingen in oorlogvoering,

waarbij niet-militaire middelen en niet-traditionele methodes een steeds grotere rol spelen. Hij

waarschuwt ons dat we op die manier reeds geruime tijd in oorlog zijn met Rusland, China en Iran, zonder

dat te beseffen. Hun strategische oorlog tegen onze samenleving en economie vereist een strategisch

antwoord.

Hij stelt drie militaire denkers voor die de kernideeën van oorlogvoering vastlegden: Sun Tzu (544-496),

Thucydydes (460-400) en von Clausewitz (1780-1831). Hun denkbeelden zijn nu nog steeds relevant. Hij

somt tien grondbeginselen op om het fenomeen oorlog te doorgronden.

Hij legt heel de Peloponnesische oorlog uit en de blunders van de Amerikanen in Vietnam en Irak.

Terloops toont hij ook aan dat Biden al op 1 mei 2022 Oekraïne aan zijn lot overliet: geen Amerikaanse

soldaten, geen westerse wapens tegen Rusland, geen no-flyzone voor Russische vliegtuigen.

De oorlog in Oekraïne analyseert hij grondig, vanaf de inname van de Krim in 2014 tot vandaag. De grote

wending kwam op 21-22 september 2022 toen Poetin 350.000 soldaten mobiliseerde en vier regio’s

inlijfde (p. 101).Op 26 september 2022 werden Nordstream 1 en 2 opgeblazen (wellicht door Oekraïners).

Alle dimensies van oorlogvoering komen baan bod. Bij Poetins motieven horen ook dat Oekraïne de

meest vruchtbare landbouwgronden heeft, de Donbas vol zit met ijzererts, steenkool, aardgas, titanium

en lithium en dat de Krim een ijsvrije haven heeft. Poetin vreesde ook dat Oekraïne door het verdrag met

de EU welvarender zou worden dan Rusland en eergevoel speelde ook een rol: hij kan het uiteenvallen

van de SU niet verwerken en betreurt dat in 2004 wel D-Day herdacht werd, maar niet de ontmoeting

tussen Russen en Amerikanen aan de Elbe (p. 105-106).

Housen ziet de oorlog als het resultaat van een dubbel falen: Poetin kon Oekraïne niet met andere

middelen in zijn kamp krijgen, het westen kon een grote inval niet afschrikken. Hij legt ook uit waarom het

Russische leger faalde in zijn poging om Kiev in vier dagen te veroveren (p. 110-112).

Rusland heeft genoeg helpers: China, Noord-Korea, Mongolië, Kazachstan, Kirgizië, Turkije, de Verenigde

Arabische Emiraten, Iran (p. 115). India staat er hier niet bij, maar wel op p. 121: het helpt door massaal

olie en gas in te kopen. Idem voor Servië en Hongarije.

De sancties hebben Rusland niet klein gekregen: de groei was 3,6% in 2023 en 3,2% in 2024, het

begrotingstekort slechts 0,5%, de schuldgraad slechts 20% van het bbp, dus bijna 100 minder dan in

België (p. 120-121).

De auteur verwacht dat er nog lang na 2024 gevochten zal worden, maar mijns inziens kan er in 2025 een

wapenstilstand komen. Hij hoopt dat een wapenstilstand gepaard zal gaan met duurzame

veiligheidsgaranties – die waren er ook in 1994 en 1997 – en de toetreding tot de EU.

Oekraïne kampt ook met een demografisch probleem: in 1991 woonden er 52 miljoen mensen, nu 28 à 31

miljoen. 6 miljoen leven onder Russische bezetting. 8 miljoen zijn gevlucht. 3 miljoen zijn gehandicapt.

Het telt slechts 39 geboortes voor 100 sterfgevallen. Meer dan de helft van de kinderen zit op school in

het buitenland en zal daar waarschijnlijk blijven (p. 12-130).

Hij hoopt op een regime-verandering in Moskou of een Russische regering in ballingschap, maar dat lijkt

me optimistisch, zelfs na de val van Assad. Housen verwijst daarbij naar de muiterij van Prigozjin in juni

2023: niemand verdedigde Poetin toen. Maar uiteindelijk werd Prigozjin door Poetin vermoord: zijn

regime was belangrijker dan de oorlog in Oekraïne of de Russische aanwezigheid in Centraal-Afrika.

Navalny krijgt lof voor zijn moed, maar ook hij bekocht het met de dood.

Dan gaat het over de verdeelde wereld sinds de oorlog in Oekraïne. Voor de oorlog was er al concurrentie

tussen de VS en zijn bondgenoten enerzijds en Rusland en China anderzijds. De dreiging met nucleaire

wapens stak weer de kop op, voor het eerst sinds 1962.Nu is Poetin vastbesloten om de confrontatie aan

te gaan met Europa en de VS, de NAVO te ontmantelen, de wereldorde te herzien, samen met China, Iran

2

en Noord-Korea (p. 142-147). De inval in Oekraïne vond plaats nadat Xi en Poetin op 4 februari 2022 hun

‘partnerschap zonder grenzen’ aangekondigd hadden.

Toen Poetin aanviel, gaf hij de schuld aan de NAVO en de VS. China kantte zich tegen elke veroordeling en

tegen economische sancties en voorzag Moskou van enorme hoeveelheden goederen voor dubbel

gebruik zoals chips, drones, machines, essentiële onderdelen en grondstoffen voor de Russische

oorlogsindustrie (p. 154-155).

In juli 2024 trainde het Chinese leger in Wit-Rusland samen met Wit-Russische soldaten, waardoor

het voor het eerst aan de grenzen van de NAVO stond. Rusland trainde toen met strategische

bommenwerpers in de buurt van Alaska.

De EU reageerde nauwelijks op deze Chinese inmenging. China bedreigt ook heel de Europese industrie,

nu vooral de autosector, nadat het de textielindustrie en de zonnepanelen al uitgeschakeld heeft.

Met zijn dubbele strategie van steun aan Rusland en systematische vernietiging van de Europese industrie

bedreigt China de Europese welvaart en veiligheid meer dan ooit en dreigt Europa een continent zonder

industrie te worden, afhankelijk van Chinese producten.

Rusland voert een hybride oorlog tegen Europa met cyberaanvallen, moordaanslagen, spionage,

desinformatie, sabotage van infrastructuur en tussenkomsten in verkiezingen.

In Afrika is het er al in geslaagd de Europese en Amerikaanse vredestroepen uit de Sahel te verdrijven en

autocratische regimes te steunen. Europa’s lange vakantie van 1945 tot 2022 met enkel gebruik van soft

power is voorbij (p. 156-161).

In eigen land heeft Poetin de repressie stevig opgevoerd: tegenstanders worden op alle manieren

geliquideerd. Meer dan 6% van het bbp gaat naar defensie, Rusland kan 100.000 drones per maand

produceren en drie keer meer munitie dan Europa en de VS samen (p. 150).

Housen pleit voor het behoud van zachte macht (‘fluweel’), gecombineerd met een sterke defensie

(‘ijzer’), zowel tegenover Poetin als tegenover Xi Jinping met zijn Nieuwe Zijderoute en zijn uitbreiding van

de BRICS met andere autocratieën.

Nu hebben twaalf Europese landen geen enkele tank en veertien geen enkel gevechtsvliegtuig. En we

hebben 178 verschillende landwapensystemen en twintig verschillende modellen van

gevechtsvliegtuigen. Als Europa zonder Amerikaanse hulp een beperkt conflict in de Baltische regio zou

moeten counteren, zou het 357 miljard $ moeten ophoesten om strijdkrachten op te bouwen en met

satellieten, drones, vliegtuigen en munitie erbij zou dat 800 miljard zijn.

Bij handelsverdragen, zoals nu met Mercosur, zou het beter moeten opletten of het zijn eigen belangen

niet schaadt (p. 164-168).

Het laatste hoofdstuk handelt over asymmetrische oorlogen tegen onze samenleving: eenvoudige

aanvallen op ons elektriciteitsnetwerk, op onze spoorwegen en logistiek kunnen alles platleggen. De

Russen verstoorden via desinformatie de verkiezingen in Frankrijk, Duitsland, de VS en ze beïnvloedden

de Franse gele hesjes. Iran organiseerde piraterij tegen westerse schepen, Turkije chanteerde met

Syrische vluchtelingen. Rusland en Wit-Rusland stuurden in 2024 dagelijks vele illegale vluchtelingen uit

Azië, Midden-Oosten en Afrika naar Polen. En ook Finland en Litouwen werden ermee belegerd. Rusland

gebruikt zijn trollenfabriek SDA/Social Design Agency om de publieke opinie in Europa tegen Oekraïne op

te zetten met nepnieuws (zoals ‘Frontnieuws’) en vanuit Kaliningrad verstoort het de vliegtuigen boven de

Baltische Zee. Het Chinese Hikvision controleert met camera’s de gezichten in Belgische steden zoals

Brussel, Leuven, Antwerpen. Men heeft dat te laat beseft en nu ontbreekt het geld om andere te

plaatsen. Chinese hackers drongen van april 2019 tot maart 2021 binnen bij Binnenlandse Zaken, waar

o.a. alle politiediensten zitten. China controleert meer dan een dozijn Europese havens en Russische

spionageschepen registreren de onderzeese datakabels in West-Europa. Ze ronselen ook ex-politici om

hun belangen te promoten (p. 185-194).Housen raadt aan om onze tegenstanders met de juiste middelen

af te schrikken, weerbaarheids-trainingen te organiseren tegen desinformatie en tegen het uitvallen van

bepaalde diensten en hard power te gebruiken tegen Poetin en Xi. Onze welvaart kan enkel gevrijwaard

worden met extra veiligheid (p. 207). Hij eindigt met tien tijdloze waarheden op het slagveld.

De bibliografie is uitgebreid, maar Carl von Clausewitz staat er niet in onder zijn eigen naam, wel bij

Howard. En Sun Tzu staat bij Sawyer. Hun boeken zijn nog verkrijgbaar: von Clausewitz, ‘Vom Kriege’,

editie 2008, 912 pagina’s, voor 13 euro. Sun Tzu, ‘De kunst van het oorlogvoeren’, editie 1993, 336

pagina’s, voor 29 euro.

Beoordeling

3

Housen schrijft in een voor iedereen duidelijke taal en waarschuwt ons herhaaldelijk voor de veelzijdige

manieren waarop onze maatschappij en welvaart aangevallen worden. Zijn informatie haalt hij niet enkel

uit boeken, maar ook uit zijn militaire ervaringen en zijn contacten, zowel met Amerikanen, Russen als

Oekraïners. Hij kan boeiend vertellen, zeker wanneer hij oorlogen bespreekt zoals de Peloponnesische, de

Punische, de Koreaanse. Of hij voldoende gehoor zal vinden, is een andere vraag. En weerstand zal er ook

zijn: geen enkele universiteit in Nederland, België of Frankrijk werd bezet toen Hamas aanviel, wel toen

Israël zich mateloos hard verdedigde. Wellicht heeft niemand van hen het ‘Handvest’ van Hamas uit 1988

en 2017 gelezen.

Referentie

Kolonel Roger Housen,

Geen vrede zonder wapens

De toekomst van Europa in de mondiale machtsstrijd: fluweel over ijzer.

Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts, Gent, oktober 2024

Paperback, 224 pagina’s, 22 x 15 cm, bibliografie.

ISBN 978-94-649-8747-8; € 24,99.

©Jef Abbeel, december 2024 www.jefabbeel.be